Endometrioza – co to? Objawy, przyczyny, leczenie

Endometrioza to częsta przyczyna hospitalizacji na oddziałach ginekologicznych. Choroba w stadium zaawansowanym może stanowić wskazanie do histerektomii (usunięcia macicy). Jak objawia się endometrioza? Na czym polega leczenie?

Endometrioza – co to?

Co to jest endometrioza? Tak nazywa się choroba żeńskich narządów płciowych, charakteryzująca się obecnością komórek błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) poza jamą macicy. Endometrioza może występować w obrębie jajowodów lub jajników (endometrioza jajnika), ale może się pojawić także w innych miejscach, np. w okolicy narządów układu pokarmowego (endometrioza jelita). Znane są także przypadki endometriozy po CC. Endometrioza w bliźnie po CC objawia się dyskomfortem na tyle silnym, że utrudnia on codzienne funkcjonowanie. Charakterystyczne dla niej są także bolesne zgrubienia w okolicy blizny pooperacyjnej. Takie objawy wymagają jak najszybszej konsultacji u specjalisty ginekologa.

Endometrioza macicy – inne nazwy oraz częstość występowania

Endometriozę nazywa się także gruczolistością macicy lub wędrującą śluzówką macicy. Szacuje się, że schorzenie występuje u nawet 7% kobiet, w tym w większości przypadków u pacjentek w wieku pomiędzy 30 a 40 lat. Jedną z najcięższych postaci choroby jest endometrioza głęboko naciekająca przegrody odbytniczo-pochwowej. Schorzenie powoduje liczne dolegliwości bólowe oraz objawy jelitowe, co znacznie obniża komfort życia chorej.

Endometrioza – stopnie zaawansowania choroby

Stopień zaawansowania endometriozy określa się za pomocą klasyfikacji ASRM (Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu). Zgodnie z nią wyróżniamy cztery rodzaje endometriozy:

• endometrioza 1. stopnia – ogniska endometriozy mają niewielkie rozmiary, najczęściej poniżej 5 mm,
• endometrioza 2. stopnia – łagodna endometrioza może tworzyć zrosty między więzadłami a jajnikami, w jajnikach, jajowodach oraz w zagłębieniu odbytniczo-macicznym, dla tej postaci charakterystyczne są także torbiele endometrialne,
• endometrioza 3. stopnia – ogniska umiarkowanej endometriozy pojawiają się w zrostach jajników oraz w zagłębieniu odbytniczo-macicznym,
• endometrioza 4. stopnia – to najcięższa postać endometriozy, charakterystyczne są dla niej brak ruchomości macicy oraz liczne zrosty, które prowadzą do deformacji pobliskich narządów.

Przerost endometrium a endometrioza

Endometrioza to nie to samo co przerost endometrium. Drugie z wymienionych schorzeń stwierdza się, gdy grubość endometrium przekracza normy. Taki objaw może, ale nie musi, stanowić pierwszy objaw rozwijającego się raka błony śluzowej macicy.

Endometrioza – objawy

Endometrioza prowadzi do rozwoju przewlekłej reakcji zapalnej, tworzenia się blizn i zrostów oraz zmiany stosunków anatomicznych narządów w miednicy mniejszej. Najczęstsze objawy endometriozy to:

• bolesne miesiączkowanie,
• bolesne stosunki płciowe,
• bóle brzucha,
• ból podczas oddawania moczu i stolca,
• ból w miednicy małej,
• bóle w krzyżu.

Dolegliwości bólowe są często na tyle silne, że utrudniają one codzienną aktywność.
Rzadsze objawy endometrium przy endometriozie to cykliczny ból kończyny dolnej, krwawienia z odbytnicy lub dróg rodnych, częstomocz oraz okresowe krwioplucie lub duszności.

Endometrioza – objawy jelitowe

Endometrioza może dawać także objawy dotyczące przewodu pokarmowego: biegunki, wzdęcia oraz zaparcia. Pierwsze objawy endometriozy mogą pozostać długo niezauważone – choroba jest często rozpoznawana przypadkowo podczas kontrolnego badania ginekologicznego.

Endometrioza a ciąża

Endometrioza może powodować problemy z zajściem w ciążę. Objawy endometriozy niepokojące takie jak np. intensywne krwawienie w czasie miesiączki, zaburzenia cyklu menstruacyjnego oraz zmniejszona płodność kobiety, wymagają konsultacji z lekarzem ginekologiem. Ciąża przy endometriozie jest możliwa pod warunkiem, że wdrożone zostanie jak najszybciej odpowiednie leczenie endometriozy.

Endometrioza na USG

W rozpoznaniu endometriozy jest pomocne badanie USG. Endometriozy tworzą często tzw. torbiele czekoladowe – zmiany te można wykryć podczas badania.

Endometrioza – przyczyny

Przyczyny endometriozy nie zostały dokładnie poznane. Istnieje wiele teorii na temat tej choroby. Niektóre z nich porównują tkankę endometrium do komórek rakowych, inne sugerują, że endometrioza powstaje w wyniku bezpośredniego przeszczepu. Wśród przyczyn endometriozy wymienia się także czynniki wrodzone, środowiskowe, epigenetyczne, autoimmunologiczne oraz alergiczne.

Endometrioza – leczenie

Leczenie endometriozy polega na stosowaniu metod farmakologicznych, chirurgicznych i skojarzonych. Sposób leczenia zależy od doświadczenia lekarza, skuteczności klinicznej danej metody, tolerancji organizmu, kosztów terapii oraz planów macierzyńskich kobiety.

Endometrioza – diagnostyka

Jak wykrywana jest endometrioza? Diagnoza jest stawiana po wykonaniu kilku badań:

• badania ginekologicznego,
• USG lub tomografii komputerowej,
• laparoskopii.

Spośród nich najważniejsza jest laparoskopia. Endometrioza może zostać dzięki tej technice nie tylko zdiagnozowana, ale i wyleczona. Laparoskopia umożliwia bowiem ocenę narządu miednicy mniejszej, zidentyfikowanie ognisk endometriozy, zrostów i mięśniaków oraz ich dokładne wyeliminowanie.

Jak leczyć endometriozę – farmakoterapia

Leczenie endometriozy polega na podawaniu pacjentce hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych, inhibitorów aromatazy oraz steroidów i analogów gonadoliberyny hamujących wydzielanie gonadotropin. W przypadku silnego bólu stosowane są także niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Niestety żadna z metod farmakoterapii nie prowadzi do całkowitego wyleczenia choroby, co więcej, wspomniane leki mogą wywołać farmakologiczną niepłodność.

Operacja endometriozy – kiedy jest konieczna?

Leczenie chirurgiczne jest wskazane, gdy pacjentka odczuwa silny ból w obrębie miednicy mniejszej, zdiagnozowano u niej endometriozę głęboko naciekającą, badanie USG wykazało duże torbiele endometrialne lub gdy wystąpiły zaburzenia płodności. Leczenie operacyjne może mieć charakter zachowawczy i polegać na usunięciu ognisk choroby oraz zrostów. Natomiast w cięższych przypadkach oraz u kobiet nieplanujących ciąży stosuje się radykalne leczenie chirurgiczne – usunięcie macicy wraz z jajnikami. Ile kosztuje operacja endometriozy? Cena, a także to, jak długo trwa operacja endometriozy, zależy od metody. W przypadku zabiegu laparoskopowego, który jest metodą z wyboru, dobrze tolerowaną przez pacjentki, koszt może wynieść od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych.

Endometrioza – dieta

Dieta przy endometriozie powinna być dobrana indywidualnie przez dietetyka. Najważniejsze zasady odżywiania u pacjentek z endometriozą to:

• samodzielne przygotowywanie posiłków,
• sięganie po produkty niezapakowane fabrycznie oraz o najkrótszym składzie na etykiecie,
• wyeliminowanie z jadłospisu żywności przetworzonej, napojów słodzonych oraz polepszaczy smaku,
• wzbogacenie diety o produkty bogate w kwasy tłuszczowe Omega 3 i Omega 6 oraz warzywa i owoce.

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/88290,endometrioza
https://www.healthline.com/health/endometriosis
https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/endometriosis
https://leczymyendometrioze.pl/endometrioza-w-bliznie-po-cesarskim-cieciu-czy-to-mozliwe/
Songin T. Endometrioza głęboko naciekająca przegrody odbytniczo-pochwowej – problem interdyscyplinarny. Nowa Medycyna 3: 108-118 (2019)
https://zabiegidavinci.pl/baza-wiedzy/endometrioza/endometrioza-stopnie-zaawansowania-choroby/
https://penoxal.pl/przerost-endometrium-i-jego-objawy/
https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/endometriosis
https://www.emc-sa.pl/dla-pacjentow/blog/co-to-jest-endometrioza-i-jak-ja-leczyc
https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/endometrioza-a-ciaza-czy-choroba-wyklucza-posiadanie-dziecka?gclid=Cj0KCQjw_4-SBhCgARIsAAlegrWQMFTL6ZyvZOddu7-9PnZRkXjlKu7YEX5801I3M0d9tGoefLLmnkgaArbfEALw_wcB
https://podyplomie.pl/ginekologia/18204,obrazowanie-ultrasonograficzne-endometriozy
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/endometriosis
https://leczymyendometrioze.pl/dieta-przy-endometriozie/