Wcześniactwo. Podział i rozwój. Syndrom wcześniaka

Czas czytania: 3 min.

Wcześniak to noworodek, który przyszedł na świat pomiędzy 22 a 37. tygodniem ciąży. Jeśli dziecko zostało urodzone przed 22. Tygodniem ciąży, jest ono traktowane jako poronione, ponieważ jest niezdolne do samodzielnego życia. Czym jest skrajne wcześniactwo? Co oznacza sformułowanie „późny wcześniak”? Jak przebiega rozwój wcześniaka miesiąc po miesiącu? Odpowiadamy na te pytania w niniejszym artykule.

Wcześniactwo – podział

Zgodnie z definicją stosowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) poród przedwczesny to każdy poród przed ukończonym 37. tygodniem ciąży. Dodatkowo stosuje się podział na różne kategorie, pod względem wieku ciążowego:

• ekstremalnie skrajne wcześniactwo – poród ma miejsce przed ukończeniem 27. tygodnia ciąży (27+6/7 Hbd),
• skrajne wcześniactwo – dziecko rodzi się od 28. do ukończonego 31. tygodnia ciąży (od 28+0/7 do 31+6/7 Hbd),
• średnie lub późne wcześniactwo – dziecko urodziło się od 32. do ukończenia 36. tygodnia ciąży (od 32+0/7 do 36+6/7 Hbd).

Inna definicja WHO mówi o tym, że za dzieci urodzone przedwcześnie uważa się maluchy o masie urodzeniowej poniżej 2500 g. Zgodnie z nią podział wcześniactwa ze względu na masę urodzeniową dziecka prezentuje się następująco:

• ekstremalnie niska urodzeniowa masa ciała (ELBW) < 1000 g
• bardzo niska urodzeniowa masa ciała (VLBW) < 1500 g
• niska urodzeniowa masa ciała (LBW) < 2500 g.

W Polsce każdego roku przychodzi na świat prawie 400 000 dzieci. Około 6-7% z nich to wcześniaki. Jak lekarz stwierdza, że dziecko urodzi się przedwcześnie? Ocena wieku płodowego oraz dojrzałości dziecka jest możliwa dzięki badaniom prenatalnym. Wczesne rozpoznanie wcześniactwa oraz zidentyfikowanie przyczyny porodu przedwczesnego ma kluczowe znaczenie dla dalszych losów dziecka.

Rozwój wcześniaka

Jak przebiega rozwój wcześniaka? Niestety dziecko, które urodziło się przedwcześnie, nie jest gotowe do samodzielnego życia poza łonem matki. Tuż po urodzeniu często konieczna jest specjalistyczna opieka medyczna na oddziale intensywnej terapii noworodków.

Problemy zdrowotne częste u wcześniaków to:

• krwawienia dokomorowe i okołokomorowe,
• martwicze zapalenie jelit,
• niedokrwistość,
• przetrwały przewód tętniczy,
• przykomorowa leukomalacja,
• retinopatia wcześniaków,
• zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej,
• zaburzenia oddychania (bezdech wcześniaków, dysplazja oskrzelowo-płucna, zespół niewydolności oddechowej),
• zaburzenia słuchu,
• zakażenia lub posocznica noworodków.

Rozwój wcześniaka miesiąc po miesiącu przebiega nieco inaczej niż u dziecka urodzonego w terminie. W ciągu pierwszych lat życie maluch jest narażony na występowanie zaburzeń w rozwoju psychomotorycznym, poważnym niebezpieczeństwem są także możliwe uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Z tego powodu decyzja o wypisaniu noworodka przedwcześnie urodzonego ze szpitala musi zostać podjęta z dużą ostrożnością.
Do ukończenia 2. roku życia należy uważnie obserwować rozwój psychoruchowy wcześniaka i poddawać go ocenie, posługując się siatkami centylowymi oraz wiekiem skorygowanym malucha. Wiek skorygowany można obliczyć poprzez odjęcie od aktualnego wieku kalendarzowego wartości „40-wiek ciążowy urodzenia się dziecka”.

Sposób karmienia wcześniaka zależy od tygodnia ciąży, w którym dziecko przyszło na świat. Najmniejsze wcześniaki są karmione dożylnie, za pomocą kroplówki, następnie jest u nich wprowadzane żywienie przez sondę. Gdy dziecko nabiera masy, wdrażane są próby nauczenia go ssania, podejmowane są także próby karmienia doustnie, strzykawką.
Dopiero gdy maluch opanuje naukę ssania i będzie w stanie koordynować ssanie z połykaniem i oddychaniem, przystawia się go do piersi lub karmi z butelki. Mleko modyfikowane początkowe można wprowadzić po konsultacji z pediatrą oraz dopiero, wtedy, gdy maluch będzie ważył przynajmniej 3,5 kg. Ile ml mleka powinien jeść wcześniak? Decyduje o tym lekarz neonatolog.

Syndrom wcześniaka

Świadomość na temat syndromu wcześniaka wciąż rośnie, dzięki czemu coraz więcej rodziców otacza swoje przedwcześnie urodzone dzieci bardzo dobrą opieką. Czego potrzebuje wcześniak? Pierwsze 6 lat życia to trudny czas, ponieważ maluch może potrzebować z jednej strony mniejszej liczby bodźców, a z drugiej – dodatkowej stymulacji rozwoju. Rodzina musi się przygotować także na liczne zabiegi rehabilitacyjne. Jeśli jednak maluch otrzyma odpowiednią dawkę czułości oraz miłości, a także poświeci mu się odpowiednią do potrzeb ilość czasu, uda się przezwyciężyć wiele niedogodności i zwiększyć jego szanse na prawidłowy rozwój.

UWAGA! Artykuł został opublikowany w celach informacyjnych. Zawarte w nim informacje nie mają na celu zastąpienia indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza. Przed zastosowaniem się do porad medycznych zawartych w serwisie należy skonsultować się z lekarzem.

Źródła:

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preterm-birth
International statistical classification of diseases and related health problems, tenth revision, 2nd ed. World Health Organization; 2004.
Steer P. The epidemiology of preterm labour. BJOG: an international journal of obstetrics and gynaecology, 1–3 (2005).
https://wczesniak.pl/kiedy-dziecko-jest-wczesniakiem/
https://jestemwczesniej.pl/post/co-to-jest-wczesniactwo-definicja-i-przyczyny-wczesniactwa
Baumert M. et al. Zaburzenia w okresie adaptacyjnym noworodków urodzonych „blisko terminu porodu". Ginekologia Polska 82, 119-125 (2011).
Borszewska-Kornacka MK. Kompendium wiedzy o wcześniaku. Pediatria – Standardy Medyczne 10, 597-611 (2013).
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/noworodek/79079,wczesniactwo
https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.1.11.12.
https://www.mojniemowlak.pl/karmienie-wczesniaka/
https://www.marchofdimes.org/find-support/topics/birth/premature-babies
Cutland CL, Lackritz EM, Mallett-Moore T, Bardají A, Chandrasekaran R, Lahariya C, Nisar MI, Tapia MD, Pathirana J, Kochhar S, Muñoz FM; Brighton Collaboration Low Birth Weight Working Group. Low birth weight: Case definition & guidelines for data collection, analysis, and presentation of maternal immunization safety data. Vaccine. 2017 Dec 4;35(48 Pt A):6492-6500. doi: 10.1016/j.vaccine.2017.01.049. PMID: 29150054; PMCID: PMC5710991.
Quinn JA, Munoz FM, Gonik B, Frau L, Cutland C, Mallett-Moore T, Kissou A, Wittke F, Das M, Nunes T, Pye S, Watson W, Ramos AA, Cordero JF, Huang WT, Kochhar S, Buttery J; Brighton Collaboration Preterm Birth Working Group. Preterm birth: Case definition & guidelines for data collection, analysis, and presentation of immunisation safety data. Vaccine. 2016 Dec 1;34(49):6047-6056. doi: 10.1016/j.vaccine.2016.03.045. Epub 2016 Oct 13. PMID: 27743648; PMCID: PMC5139808.