Katar i gorączka u dziecka. Sposoby na katar u niemowlaka. Kiedy gorączka jest niebezpieczna? Jak walczyć z przeziębieniem?

Podwyższona temperatura i towarzyszący jej katar to objawy infekcji wirusowej lub bakteryjnej, które zawsze wywołują niepokój rodziców. Nie bez podstawy, ponieważ oznacza to, że w organizmie malucha toczy się stan chorobowy. Co zrobić, gdy dziecko gorączkuje i pojawia się katar? Jak skutecznie zbić temperaturę? Czy każda gorączka jest niebezpieczna?

Gorączka i katar u dziecka. Objawy i przyczyny gorączki u niemowlaka

Gorączka u dziecka - możemy o niej powiedzieć w sytuacji, kiedy temperatura ciała wzrasta do 38-38,5°C. W przypadku temperatury w granicach 37,0–37,9°C mówimy o stanie podgorączkowym, który także powinien być dla rodziców alarmujący. Kiedy pojawia się stan podgorączkowy lub gorączka dziecko jest rozdrażnione, ospałe, nie ma chęci do zabawy. Organizm zaczyna zwalczać infekcję lub chorobę, dlatego temperatura ciała znacząco się zmienia.

Warto jednak pamiętać, że ciepłota ciała może ulegać zmianie w ciągu dnia nawet o jeden stopień - zazwyczaj najwyższa jest wieczorem oraz po wysiłku fizycznym, dlatego należy bacznie obserwować malucha, u którego zachodzi podejrzenie wystąpienia gorączki. Aby poprawnie monitorować zmiany chorobowe, pomiar temperatury ciała należy wykonywać zawsze tym samym termometrem i w tym samym miejscu na ciele.

W przypadku niemowląt gorączka może pojawiać się nawet kilka razy w miesiącu. Mogłoby to stanowić przyczynę niepokoju każdego rodzica, ale nic bardziej mylnego - oznacza to, że organizm maluszka walczy z infekcją, a tym samym nabiera odporności, która kształtuje się szczególnie intensywnie w pierwszych latach życia. W czasie gorączki należy jednak bacznie obserwować stan dziecka, ponieważ zbyt szybko wzrastająca temperatura ciała może prowadzić nawet do odwodnienia.

Czy gorączka u dziecka to zawsze oznaka infekcji?

Warto podkreślić, że gorączka u niemowlaka może być spowodowana nie tylko walką z bakteriami i wirusami. Jej przyczyną może być także bolesne ząbkowanie, w czasie którego temperatura ciała nie przekracza zazwyczaj 38°C. W przeciwnym razie może się okazać, że procesowi towarzyszy także infekcja. W czasie ząbkowania w organizmie malucha toczy się stan zapalny dziąsła towarzyszący wyrzynaniu się zęba. Nie należy się jednak obawiać, ponieważ temperatura maleje zwykle po około trzech dniach.

Kolejną, często występującą przyczyną gorączki u dziecka, jest reakcja organizmu na przyjętą szczepionkę. W zależności od rodzaju preparatu reakcja gorączkowa może pojawić się po kilku godzinach, ale także po kilku dniach od zaszczepienia. Zazwyczaj podwyższona temperatura ustępuje w ciągu trzech dni i nie jest niebezpieczna dla dziecka, gdyby jednak tak się nie stało, maluch powinien trafić na obserwację do pediatry. Także w tym wypadku gorączka może być powiązana z infekcją wirusową lub bakteryjną, która powinna zostać wykryta jak najwcześniej, aby można było wdrożyć prawidłowy model leczenia.

Katar - dlaczego spędza sen z powiek dzieciom i rodzicom?

Można zauważyć, że katar, nazywany inaczej nieżytem nosa, występuje u dzieci znacznie częściej niż u osób dorosłych. Jest to związane z niewykształconym jeszcze poprawnie układem odpornościowym, dlatego im dziecko jest młodsze, tym większe ryzyko pojawienia się kataru, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym i wczesnowiosennym.

Katar jest raczej niegroźnym, ale bardzo dokuczliwym objawem infekcji, ponieważ utrudnia oddychanie, a tym samym zakłóca spokojny sen malucha. Warto podkreślić, że dzieci do pierwszego roku życia oddychają wyłącznie przez nos, a ich kanaliki nosowe są niezwykle wąskie, dlatego zalegająca wydzielina może być dla niemowlaka poważnym problemem i rodzić szereg groźnych konsekwencji, m.in. zapalenie zatok, a nawet zapalenie płuc.

Katar objawia się najczęściej intensywnym kichaniem, cieknącą wydzieliną z nosa, świądem oraz obrzękiem i przekrwieniem błon śluzowych nosa. Zazwyczaj powoduje jednocześnie osłabienie zmysłu smaku i węchu. Najczęstszą przyczyną kataru są rozprzestrzeniające się drogą kropelkową wirusy - mówimy wówczas o katarze o podłożu wirusowym. Właśnie dlatego maluchy łapią infekcje zazwyczaj w przedszkolach i żłobkach, mając bliski kontakt z innymi dziećmi.

Czasami katar wirusowy może rozwinąć się w katar o podłożu bakteryjnym, ponieważ zalegająca w drogach oddechowych wydzielina stanowi idealne pole do namnażania się bakterii. Taki katar możemy rozpoznać po jego wyglądzie - wydzielina zaczyna przybierać żółtą lub żółto-zieloną barwę, jest bardziej lepka i trudna do usunięcia. Przy takim katarze często pojawia się gorączka, dlatego nie należy zwlekać z wizytą u pediatry.

W przypadku aż 20% dzieci w Polsce występuje również katar o podłożu alergicznym. Jest to katar przewlekły, któremu towarzyszy przekrwienie oczu, napadowe kichanie oraz świąd i suchy, dokuczliwy kaszel. W zależności od rodzaju alergii taki katar może występować sezonowo lub całorocznie, a jego leczenie należy zawsze skonsultować ze specjalistą.

Sposoby na katar u dziecka i niemowlaka

Katar pojawiający się u maluchów na skutek infekcji najczęściej ustępuje po około siedmiu dniach i nie zawsze stanowi powód do pilnej konsultacji u pediatry. Na rynku istnieje wiele preparatów na katar u najmłodszych, skutecznie łagodzących objawy nieżytu dróg oddechowych. Należy jednak pamiętać, aby w żadnym wypadku nie stosować wobec dzieci preparatów przeznaczonych dla osób dorosłych, ponieważ mogą być zbyt silne i podrażnić delikatną błonę śluzową małego noska. Pomocna może okazać się konsultacja z farmaceutą.

Jakie preparaty apteczne pomogą na katar u dziecka?

Na katar u dzieci i niemowląt pomogą następujące specyfiki dostępne w aptece:

• roztwory soli fizjologicznej i soli morskiej do nosa,
• preparaty obkurczające błonę śluzową nosa - ksylometazolina, oksymetazolina, nafazolina, tetryzolina i tymazolina,
• leki przeciwhistaminowe (w przypadku kataru na tle alergicznym),
• glikokortykosteroidy donosowe (w przypadku kataru na tle alergicznym oraz ostrym zapaleniu zatok),
• leki zawierające pseudoefedrynę zmniejszającą obrzęk oraz przekrwienie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (przeznaczone dla dzieci powyżej 12. miesiąca życia).

Alternatywy wobec preparatów aptecznych

Nie każdy rodzic chętnie sięgnie jednak po apteczne specyfiki. Warto podkreślić, że każdy lek może powodować skutki uboczne, z którymi należy się zapoznać przed podaniem preparatu maluszkowi. Jak zatem alternatywnie radzić sobie z katarem u dziecka?

Przede wszystkim należy zadbać o świeże powietrze w otoczeniu malucha. Warto, aby było nieco chłodniejsze i bardziej wilgotne. Koniecznie należy regularnie wietrzyć pomieszczenia, w których przebywa dziecko oraz utrzymywać temperaturę otoczenia nieprzekraczającą 21°C. Wilgotność powietrza powinna być zachowana na poziomie 60%. Jeśli katarowi nie towarzyszy gorączka i inne poważniejsze dolegliwości warto wyjść z dzieckiem na krótki spacer, aby zaczerpnąć świeżego powietrza za oknem.

Wskazane są również inhalacje z soli fizjologicznej za pomocą nebulizatorów i inhalatorów. W przypadku starszych dzieci (powyżej 3. roku życia) można zastosować także aromaterapię z użyciem olejków eterycznych. Takiego zabiegu nie można jednak przeprowadzać na niemowlakach ze względu na możliwość podrażnienia delikatnej śluzówki.

W przypadku kataru konieczne będzie nawadnianie organizmu, ponieważ w walce z infekcją i przeziębieniem zużywa znacznie więcej wody. Woda rozrzedza ponadto wydzielinę, a zatem ułatwia jej usuwanie. Nie bez znaczenia będzie także odpowiednia dieta dziecka w okresie przeziębienia. Powinna być lekkostrawna i zawierać bogactwo owoców i warzyw obfitujących w witaminę C. Dziecko przeziębione powinno ograniczyć spożywanie cukru, który stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii i grzybów. Warto wyeliminować także mleko krowie i banany, które powodują wzmożone wydzielanie śluzu. W przypadku niemowląt karmionych piersią przebieg infekcji wygląda nieco inaczej, ponieważ wraz z pokarmem matki otrzymują cenne przeciwciała. Jeśli istnieje ku temu podstawa, można dodatkowo suplementować niemowlę witaminą C i D, ale tylko po uprzedniej konsultacji z pediatrą.

Kiedy gorączka u dziecka jest niebezpieczna?

Gorączka u dziecka nie zawsze bywa niebezpiecznym objawem. Prawidłowa reakcja na podwyższoną temperaturę ciała powinna przede wszystkim obejmować rozpoznanie przyczyny tego objawu. Zazwyczaj gorączka stanowi reakcję obronną organizmu w procesie walki z chorobą, ale może być także rezultatem ząbkowania lub podania maluchowi szczepionki.

Prawidłowa temperatura u niemowlaka waha się w ciągu dnia pomiędzy 36,6°C a 37,5°C. Ta zmienność jest uwarunkowana niedojrzałością układu termoregulacji ciała oraz zmiennym działaniem hormonów. Temperatura ciała rośnie także w czasie zabawy i płaczu. Jak wspominaliśmy, w tym wypadku gorączką określamy temperaturę ciała wyższą niż 38°C, a w przypadku dzieci starszych będzie to 38,5°C. Kiedy termometr wskaże natomiast 40°C powinien być to sygnał do niezwłocznej wizyty w szpitalu.

Kiedy gorączka powinna skutkować wizytą w szpitalu?

Do wizyty w szpitalu powinna skłonić gorączka utrzymująca się dłużej niż pięć dni i niereagująca na podawane leki przeciwgorączkowe. Sama w sobie niepokojąca powinna być podwyższona temperatura występująca u noworodków i niemowląt poniżej trzeciego miesiąca życia. Do niezwłocznej konsultacji ze specjalistą powinno skłonić pojawienie się w czasie gorączki duszności, osłabienia, drgawek oraz zmiana zachowania dziecka. Maluch może odmawiać przyjmowania płynów, ale należy go do tego nakłonić z uwagi na duże ryzyko odwodnienia.

Wizyta w szpitalu będzie konieczna, kiedy gorączce towarzyszy bolesne parcie na pęcherz, częstomocz, krwiomocz i ból podbrzusza możemy mieć do czynienia z zakażeniem układu moczowego. Należy szybko reagować również w sytuacji, kiedy dziecko choruje przewlekle i zostaje poddane leczeniu onkologicznemu, kardiologicznemu i neurologicznemu. Niepokojące powinno być także wystąpienie gorączki po leczeniu antybiotykiem lub niedawnej hospitalizacji.

Akcesoria do walki z gorączką i katarem u dzieci

W czasie kataru u dziecka należy zadbać o prawidłową higienę nosa, czyli regularne udrażnianie i łagodzenie objawów nieżytu. Zalegająca wydzielina utrudnia oddychanie, spanie i jedzenie oraz znacząco obniża komfort życia maluszka. O ile starsze dzieci poradzą sobie z wydmuchaniem noska, tak niemowlęta zdane są całkowicie na pomoc mamy i taty. Na szczęście istnieją na rynku urządzenia pomagające w walce z niedrożnością nosa i podczas gorączki.

Termometry

Podstawowym urządzeniem, które powinno znaleźć się w każdej domowej apteczce, jest termometr. Na szczególną uwagę zasługują elektroniczne termometry bezdotykowe, które dokonają pomiaru temperatury ciała, otoczenia i powierzchni już w kilka sekund. Jest to niezwykle wygodne w przypadku badania dzieci i niemowląt - bezinwazyjny pomiar nie będzie powodował niepokoju maluszka, a jednocześnie umożliwi rodzicom szybką diagnostykę. Dobrej jakości termometry bezdotykowe, np. Microlife NC 200, posiadają alarm gorączki, sygnalizujący (dźwiękowo i/lub wizualnie) podwyższoną temperaturę. Na rynku istnieją również termometry, które zachęcą malucha do badania za pomocą przyjaznego dzieciom designu, np. bezdotykowy termometr Microlife NC 400 w kształcie wesołego delfinka.

Inhalatory

Urządzeniem, które służy do leczenia schorzeń dróg oddechowych jest inhalator. Inhalacja jest zabiegiem polegającym na wdychaniu pary wodnej, roztworu leku lub aerozolu. Można ją przeprowadzać zarówno w przypadku niemowląt jak i starszych dzieci. Warto w tym miejscu podkreślić, że nie jest to pojęcie tożsame z nebulizacją, która odnosi się tylko do sposobu inhalacji polegającego na podaniu leku w postaci aerozolu.

Wśród dostępnych na rynku urządzeń znajdziemy zarówno inhalatory, jak i nebulizatory przeznaczone do użytku dla całej rodziny. W zestawach z urządzeniem znajdziemy często dwie wielkości maseczek, które umożliwiają skorzystanie zarówno przez dzieci, jak i osoby dorosłe. W ich przypadku należy stosować jedynie preparaty zalecane przez producenta urządzenia, np. roztwory soli fizjologicznej.

Wśród inhalatorów dla dzieci na szczególną uwagę zasługują urządzenia, które zostały zaprojektowane specjalnie z myślą o najmłodszych. Inhalatory tłokowe marki PiC Solution w kształcie króliczka i hipopotama przypominają wyglądem przyjazne zabawki, które polubi każdy maluch. Inhalator Microlife NEB 400 to z kolei mały miś, którego dzieci mogą pomalować kolorowymi, zmywalnymi flamastrami dołączonymi do zestawu. Dzięki temu czas inhalacji stanie się doskonałą zabawą!

Aspiratory

Aspiratory to urządzenia pomagające usunąć wydzielinę z nosa najmłodszych dzieci, które nie potrafią jej jeszcze samodzielnie wydmuchać. Dobrej jakości aspiratory posiadają miękkie, silikonowe końcówki, które nie podrażniają delikatnej błony śluzowej dziecięcego noska. Warto wybrać urządzenie cechujące się cichą pracą, która nie zakłóci spokoju maluszka. Wśród aspiratorów znajdziemy urządzenia elektroniczne, np. aspirator Braun BNA 100 lub MesMed Pingwinosek, czyli aspirator w kształcie wesołego pingwinka. Wielu rodziców chętnie sięga także po tradycyjne aspiratory doustne lub do odkurzacza, np. aspirator Katarek lub Frida.