Kaszel u niemowlaka. Suchy a mokry kaszel u dziecka. Co na kaszel u dziecka i kiedy do lekarza?

Czas czytania: 6,5 min.

Kaszel u dziecka to jeden z najczęściej zgłaszanych objawów podczas wizyty u lekarza pediatry. Z reguły objaw ten świadczy o chorobie zakaźnej dróg oddechowych. Jak odróżnić suchy i mokry kaszel u dziecka? Co na suchy kaszel u dziecka stosować? Kiedy konieczna jest konsultacja z lekarzem? Podpowiadamy.

Przyczyny kaszlu u dzieci

Kaszel u dziecka polega na gwałtownym wypchnięciu powietrza z dróg oddechowych. Sporadyczny kaszel u noworodka jest zjawiskiem fizjologicznym — całkowicie normalne jest, że maluszek kaszel do kilku lub nawet kilkunastu razy w ciągu doby, ma to na celu oczyszczenie górnych dróg oddechowych. Natomiast kiedy kaszel u niemowlaka wynika z infekcji (przeziębienia, podgłośniowego zapalenia krtani, zapalenia płuc lub zapalenia oskrzeli), zwykle towarzyszą mu dodatkowe objawy, takie jak zapalenie gardła, czy też podwyższona temperatura ciała.

Inne możliwe przyczyny kaszlu to:

• alergia — jeśli zaobserwowano kaszel u niemowlaka bez gorączki, suchy, męczący i o charakterze napadowym, najprawdopodobniej jest to kaszel alergiczny,
• ekspozycja na dym tytoniowy, zimne powietrze lub zanieczyszczenia powietrza,
• przerost migdałka gardłowego — jeśli migdałek jest zbyt duży, wpływa to negatywnie na drożność nosa,
• refluks żołądkowo-przełykowy.

Gdy małe dziecko w wieku niemowlęcym kaszle, niezależnie od tego, czy jest to kaszel u 4-miesięcznego dziecka, czy też kaszel u rocznego dziecka, warto od razu udać się do lekarza. Specjalista szybko zweryfikuje, czy przyczyną jest zwykłe przeziębienie, czy może poważniejsza choroba albo jakiś inny czynnik.

Kaszel u niemowlaka

Kaszel u niemowlaka może wynikać z infekcji — przeziębienia lub poważniejszych chorób, takich jak zapalenie płuc czy zapalenie oskrzeli. Wtedy charakterystyczną oznaką jest obecność objawów towarzyszących, takich jak np. podwyższona temperatura ciała czy też katar. Tymczasem kaszel podczas snu u dziecka, świszczący, napadowy i suchy, bez dodatkowych objawów, może świadczyć o alergii lub astmie.

Dziecko osłuchowo czysto a kaszle

W sytuacji, gdy lekarz podczas osłuchiwania klatki piersiowej nie stwierdzi zmian typowych dla infekcji wirusowej lub bakteryjnej, może być konieczne wykonanie badania RTG klatki piersiowej. Pokasływanie u niemowlaka o charakterze nagłym, bez gorączki i kataru, może to oznaczać, że do dróg oddechowych dostało się jakieś ciało obce. Taki stan wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Kaszel u dziecka w starszym wieku

U starszych dzieci kaszel pojawia się często wraz z nadejściem roku szkolnego, kiedy wracają one do przedszkola lub szkoły podstawowej i zarażają się od rówieśników różnymi chorobami dróg oddechowych, np. bakteryjnym zapaleniem oskrzeli. Natomiast gdy zaobserwujemy, że kaszel u dziecka ma charakter przewlekły, należy brać pod uwagę także takie przyczyny jak:

• astma;
• choroba refluksowa przełyku;
• kaszel polekowy;
• kaszel psychogenny;
• mukowiscydoza,
• pierwotna dyskineza rzęsek.

Szczekający kaszel u dziecka

Sporadyczny kaszel u niemowlaka, przypominający szczekanie psa jest wywołany najczęściej infekcją wirusową lub bakteryjną. Za specyficzne pokasływanie u niemowlaka może odpowiadać np. podgłośniowe zapalenie krtani, dlatego inna nazwa tej dolegliwości to także kaszel krtaniowy. Dla postawienia rozpoznania kluczowe jest, aby rozróżniać różne rodzaje kaszlu u dziecka, ponieważ nagły kaszel suchy ma zupełnie inne przyczyny niż mokre czy też świszczące pokasływanie.
Katar i kaszel u dziecka, wraz z podwyższoną temperaturą, wskazują na infekcję, natomiast jeśli dziecko charczy i kaszle, ale brak innych objawów, należy wziąć pod uwagę inne przyczyny. Świszczący kaszel u dziecka podczas snu może wskazywać na alergię lub astmę, tymczasem nagłe napady kaszlu o niejasnej przyczynie mogą świadczyć o obecności jakiegoś ciała obcego w układzie oddechowym (np. fragmentu zabawki). Jeśli chodzi o przewlekły szczekający kaszel, może on wynikać z wrodzonych wad anatomicznych tchawicy lub oskrzeli.

Mokry a suchy kaszel u dzieci

Kasłanie dzieli się na suche i mokre. Jak odróżnić suchy kaszel u dziecka i mokry kaszel u dziecka? Kiedy nie dochodzi do produkcji wydzieliny, mowa o suchym kaszlu, natomiast gdy w dolnych drogach oddechowych gromadzi się wydzielina, która jest następnie odkrztuszana przez malucha, jest to mokry kaszel. Oczywiście ostateczna ocena kaszlu należy do lekarza.
Kaszel u dziecka w nocy połączony z odkrztuszaniem „grudek” i „czopów” może świadczyć o mukowiscydozie, tymczasem mokry kaszel u dziecka w nocy lub nad ranem to oznaka infekcji dróg oddechowych. Suchy kaszel u dziecka w nocy może mieć związek z zakażeniem wirusowym, tymczasem domieszka pokarmu w wydzielinie wykaszliwanej przez małe dziecko może świadczyć o obecności wrodzonej wady układu oddechowego – przetoki tchawiczo-przełykowej.

Co na kaszel u dziecka i kiedy skontaktować się z lekarzem?

Jeśli kaszel występuje w okresie noworodkowym lub we wczesnym niemowlęctwie, zawsze wymaga zawsze pilnej diagnostyki lekarskiej. Jego przyczyną mogą być bowiem wady wrodzone, choroby genetyczne, obecność ciała obcego w drogach oddechowych lub zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego.
Tymczasem starsze dziecko powinno zostać pilnie skierowane do specjalisty, gdy rodzice zaobserwują u niego objawy, takie jak:

• nagły początek kaszlu;
• nawracający lub nasilający się kaszel;
• odkrztuszanie odlewów oskrzelowych;
• przewlekły kaszel z odkrztuszaniem;
• towarzyszące kaszlowi niepokojące symptomy: duszność, krwioplucie, nawracające zapalenie płuc, poty nocne, utrata masy ciała.

Co na suchy kaszel u dziecka stosować? Dobrym domowym sposobem na kaszel są inhalacje z soli fizjologicznej. Zabieg nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi, jego zadaniem jest oczyszczenie i nawilżenie śluzówki nosa oraz dróg oddechowych. Odpowiednia pielęgnacja i wykonywanie 2-3 inhalacji na dobę powinno pomóc w uporaniu się z problemem.
Inhalacje u dzieci przeprowadza się z wykorzystaniem specjalnie przeznaczonych do tego urządzeń, tzw. inhalatorów. To niewielkie, łatwe w obsłudze sprzęty, które umożliwiają przeprowadzenie terapii z użyciem soli fizjologicznej lub leków. Wśród dostępnych na rynku modeli warto zwrócić uwagę na takie, które powstały z myślą o małych dzieciach – wyróżnia je sympatyczny, bajkowy design np. inhalator w kształcie misia, którego maluch może pomalować dołączonymi do zestawu, zmywalnymi flamastrami.
Gdy domowe sposoby nie działają i kaszel się utrzymuje, nawraca lub jego objawy się nasilają, warto udać się do specjalisty. Leczenie kaszlu u dzieci ma charakter przyczynowy – leki zmniejszające obrzęk błony śluzowej, immunomodulujące lub rozszerzające oskrzela wdraża się dopiero po zidentyfikowaniu przyczyny. Lekarzem, do którego należy się zwrócić o pomoc, gdy dziecko kaszle, jest lekarz rodzinny lub pediatra. Dodatkowo warto odbyć konsultację u pulmonologa, laryngologa oraz, w nietypowych przypadkach, u gastroenterologa.

W Internecie, na forach internetowych czy też grupach dla rodziców w Social Media roi się od zapytań typu: „jaki syrop na kaszel od 3. miesiąca życia podawać”, „który syrop na kaszel od 6. miesiąca życia jest najlepszy”, "mokry kaszel u dziecka kiedy do lekarza" czy też "co na kaszel dla rocznego dziecka kupić” itp. Pamiętajmy jednak, że jedynie lekarz może zadecydować o podaniu małemu dziecku leków. W sytuacji, gdy kaszel jest mokry, prawdopodobnie zostanie przepisany syrop wykrztuśny dla niemowląt, natomiast przy suchym kaszlu lekarz może zadecydować o podawaniu syropu na kaszel dla niemowlaka, który wywiera wpływ na układ nerwowy (ośrodkowy lub obwodowy). W każdym z tych przypadków rodzic nie powinien podawać syropu na kaszel dla niemowląt na własną rękę, nawet stosowanie preparatów dostępnych bez recepty lepiej omówić z lekarzem.

UWAGA! Artykuł został opublikowany w celach informacyjnych. Zawarte w nim informacje nie mają na celu zastąpienia indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza. Przed zastosowaniem się do porad medycznych zawartych w serwisie należy skonsultować się z lekarzem.

Źródła:

De Blasio F. et al. An observational study on cough in children: epidemiology, impact on quality of sleep and treatment outcome. Cough 8(1): 1 (2011).
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/91862,przyczyny-dlugotrwalego-kaszlu-u-dziecka
https://forumpediatrii.pl/artykul/kaszel-u-dzieci-przyczyny-postepowanie-w-pytaniach-i-odpowiedziach
https://pulsmedycyny.pl/przyczyny-kaszlu-u-dzieci-wazne-aspekty-i-pulapki-w-diagnostyce-1132866
Bielecka T. et al. Przewlekły kaszel u dzieci – kiedy do specjalisty? Pediatria po Dyplomie 16(6): 46-51 (2012).
https://www.mjakmama24.pl/dziecko/zdrowie/kaszel-krtaniowy-u-dziecka-kaszel-szczekajacy-objawy-przyczyny-leczenie-aa-m7vi-rPuY-N5FQ.html#jakie-sa-przyczyny-kaszlu-krtaniowego
https://dzidziusiowo.pl/dziecko/zdrowie/1889-jak-odroznic-suchy-kaszel-od-mokrego
Żaczkiewicz-Bartosiewicz A., Walicka-Serzysko K. Czerwone flagi w diagnostyce kaszlu u dzieci. Pediatria po Dyplomie 3 (2020).
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/118665,inhalowanie-dziecka-sola-fizjologiczna